Đã đến lúc cần quản lý rác thải điện tử ở Việt Nam?

Rác thải điện tử, hay e-waste, đang trở thành mối lo ngại ngày càng leo thang đối với môi trường ở Đông Nam Á. Khi khu vực này trải qua sự phát triển và hiện đại hóa chưa từng có, nhu cầu về các thiết bị và tiện ích điện tử - chẳng hạn như điện thoại thông minh, máy tính xách tay và thiết bị gia dụng - đã đạt đến mức cao chưa từng có.

Báo cáo giám sát rác thải điện tử toàn cầu gần đây nhất của Liên Hợp Quốc ước tính thải điện tử được tạo ra trên toàn thế giới sẽ vượt quá 74 triệu tấn vào năm 2030. Như vậy, e-waste đã tạo ra một lượng lớn đồ điện tử bị loại bỏ, phủ bóng đen lên môi trường và sức khỏe cộng đồng. 

Việt Nam, Thái Lan và Philippines vô tình trở thành những trung tâm E-Waste

Theo dữ liệu gần đây của United Nations University, vấn đề rác thải điện tử ở Đông Nam Á đã đạt đến một nguy cơ khổng lồ. Với con số đáng kinh ngạc là 12,3 triệu tấn chất thải điện tử được tạo ra chỉ riêng trong năm 2021, tình hình môi trường của khu vực đã leo thang từ một mối lo ngại thành một cuộc khủng hoảng khẩn cấp.

Vấn đề nhập khẩu và xử lý rác thải điện tử bất hợp pháp đã vô tình biến các quốc gia như Việt Nam, Thái Lan và Philippines thành những trung tâm quan trọng. E-waste không chỉ bắt nguồn từ nước ngoài mà còn từ người dân trong nước ở các quốc gia này. Hoạt động bất chính này càng khuếch đại vấn đề hiện có, gây ra hiệu ứng dây chuyền đối với cơ sở hạ tầng môi trường và sức khỏe cộng đồng vốn đã căng thẳng của các quốc gia này.

 

Lấy Thái Lan làm ví dụ điển hình. Theo báo cáo của Ủy ban Môi trường Quốc gia, Thái Lan đã phải vật lộn với một lượng khổng lồ khoảng 435.000 tấn rác thải điện tử vào năm 2020. Trong số này, chỉ 100.000 tấn - chưa đến một phần tư - được đưa đến các kênh quản lý và xử lý phù hợp. Phần lớn vật liệu nguy hiểm này không được xử lý, có khả năng tàn phá môi trường và thảm họa sức khỏe cộng đồng.

Tác động môi trường của rác thải điện tử

Việc xử lý và tái chế rác thải điện tử không đúng cách có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng đối với môi trường. Khi các thiết bị điện tử không được tái chế đúng cách, các vật liệu nguy hiểm như chì, thủy ngân và cadmium có thể gây ô nhiễm đất, nước và không khí. Những chất độc hại này có thể tác động bất lợi đến hệ sinh thái và sức khỏe con người.

Một nghiên cứu của Greenpeace East Asia cho thấy các mẫu đất và nước lấy từ các khu vực gần địa điểm tái chế rác thải điện tử ở Thái Lan chứa hàm lượng kim loại nặng và các chất độc hại cao đáng báo động. Ví dụ, các mẫu đất từ một địa điểm tái chế rác thải điện tử không chính thức có hàm lượng chì cao hơn tới 19 lần so với giới hạn cho phép.

Như vậy, cuộc khủng hoảng rác thải điện tử ở Đông Nam Á vượt ra ngoài các vấn đề xử lý đơn giản. Nó bao gồm vô số mối liên hệ, từ việc nhập khẩu bất hợp pháp đến những thiếu sót trong hệ thống quản lý rác thải. Tình hình đòi hỏi một phản ứng toàn diện, thu hút sự tham gia của nhiều bên liên quan, từ chính phủ đến doanh nghiệp đến người dân và nhấn mạnh tính cấp thiết của các giải pháp tổng thể, không chỉ giải quyết các thách thức hiện tại mà còn thiết lập các biện pháp phòng ngừa và thúc đẩy các hoạt động quản lý chất thải bền vững.

Cần có ngay các giải pháp quản ký chất thải điện tử

Cải thiện khung pháp lý và thực thi là điều quan trọng nhằm giải quyết vấn đề rác thải điện tử ở Đông Nam Á. Chính phủ nên áp dụng các chính sách nghiêm ngặt để quản lý chất thải điện tử và áp dụng hình phạt đối với việc nhập khẩu bất hợp pháp và xử lý không đúng cách. Ngoài ra, đầu tư vào cơ sở hạ tầng cần thiết để quản lý chất thải điện tử có trách nhiệm có thể giúp giảm bớt vấn đề. Việc thành lập các cơ sở tái chế chính thức đảm bảo rằng chất thải điện tử được xử lý an toàn và hiệu quả, giảm thiểu các mối nguy hại cho môi trường. 

Giáo dục công chúng về tầm quan trọng của việc xử lý chất thải điện tử có trách nhiệm cũng sẽ giúp thúc đẩy thay đổi hành vi. Các chính phủ, tổ chức phi chính phủ và các tổ chức tư nhân có thể hợp tác với nhau để tạo ra các chiến dịch nâng cao nhận thức và cung cấp thông tin về các phương pháp xử lý rác thải điện tử phù hợp.

Công nghệ đổi mới có thể góp phần vào các hoạt động quản lý chất thải điện tử bền vững hơn. Ví dụ, những tiến bộ trong công nghệ tái chế có thể giúp thu hồi các vật liệu có giá trị từ rác thải điện tử hiệu quả hơn, giảm nhu cầu về nguyên liệu thô và giảm tác động môi trường của các thiết bị điện tử.

Rác thải điện tử là một vấn đề môi trường cấp bách ở Đông Nam Á và việc giải quyết thách thức này đòi hỏi một cách tiếp cận đa diện. Bằng cách định hướng bối cảnh quản lý rác thải điện tử phức tạp với sự quyết tâm và khéo léo, từ chỗ khủng hoảng rác thải điện tử, Đông Nam Á có thể trở thành một quốc gia tiên phong trong các giải pháp bền vững, thiết lập một chuẩn mực mới cho thế giới trong việc biến rác thải điện tử thành nguồn tài nguyên cho một ngày mai xanh hơn.

Chat qua zalo