Cần có cơ chế đột phá đầu tư khu công nghiệp

Việc xây dựng và ban hành một nghị định mới để thay thế Nghị định 82/2018/NĐ-CP ngày 22/5/2018 của Chính phủ về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế được nhiều doanh nghiệp và cơ quan nhà nước cho là hết sức cần thiết. Nghị định mới cũng cần có các cơ chế đột phá về đầu tư khu công nghiệp để thu hút được các Nhà đầu tư có năng lực và kinh nghiệm đầu tư các khu công nghiệp trên thế giới với các dự án khu công nghiệp có quy mô hàng nghìn ha thậm chí hàng chục nghìn ha

Việt Nam hiện có 575 khu công nghiệp, 26 khu kinh tế cửa khẩu và 18 khu kinh tế ven biển. Hệ thống khu công nghiệp của Việt Nam đang là điểm đến của hàng vạn doanh nghiệp trong nước và từ 122 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Một trong những vấn đề được nhiều nhà đầu tư quan tâm hiện nay là Nghị định 82/2018/NĐ-CP ngày 22/5/2018 của Chính phủ quy định về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế đang có nhiều bất cập lớn, gây khó khăn cho chủ đầu tư các khu công nghiệp, nhà đầu tư vào các dự án trong khu công nghiệp và khó khăn cho sự phát triển đồng bộ của các khu công nghiệp, khu kinh tế ở Việt Nam.

Theo PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách tài nguyên và môi trường, quy hoạch khu công nghiệp hiện chưa đảm bảo tiếp cận cảnh quan, hệ sinh thái; thiếu sự thống nhất trên quy mô liên vùng, liên tỉnh; tỷ suất thu hút đầu tư trung bình của dự án đầu tư trong khu công nghiệp còn thấp.

Bên cạnh đó, một số khu công nghiệp triển khai không đúng tiến độ nên diện tích đất sử dụng cho dự án chưa được khai thác; việc bố trí đất đai cho các khu công nghiệp nhiều nơi còn chưa hợp lý. 

Công tác đền bù giải phóng mặt bằng còn khó khăn, ảnh hưởng tới tốc độ triển khai xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp và làm chậm tiến độ khai thác quỹ đất. Việc thực hiện và thanh tra, kiểm tra, giám sát triển khai quy hoạch phát triển khu công nghiệp còn chưa được đẩy mạnh…

Trước những bất cập đó, ông Hoàng Quang Phòng, Phó chủ tịch Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam cho rằng, việc xây dựng và ban hành nghị định thay thế Nghị định 82 nhằm tạo khung pháp lý cho hoạt động đầu tư phát triển các khu công nghiệp, khu kinh tế là hết sức cần thiết.

Đề xuất cho phép tăng quy mô khu công nghiệp

Thảo luận trong hội thảo góp ý sửa đổi Nghị định 82/2018/NĐ-CP do Tạp chí Diễn đàn doanh nghiệp tổ chức, nhiều đại diện doanh nghiệp cho rằng nên cho phép phát triển các khu công nghiệp quy mô lớn thay vì quy định giới hạn đầu tư khu công nghiệp với diện tích dưới 500ha. 

Với những địa phương có quỹ đất lớn và điều kiện hạ tầng tốt, nên cho phép phát triển các khu công nghiệp quy mô trên 1.000ha để thu hút các liên hiệp nhà máy đầu tư sản xuất lớn.

Bên cạnh đó, đại diện Tổng công ty IDICO đề nghị bỏ quy định diện tích tối thiểu là 75ha vì với diện tích này, việc triển khai đầu tư khu công nghiệp sẽ không đảm bảo hiệu quả do quy mô khu công nghiệp nhỏ, chủ đầu tư hạ tầng phải đầu tư đầy đủ các hạng mục hạ tầng cần thiết nên suất đầu tư sẽ rất lớn và không mang lại hiệu quả đầu tư cho chủ đầu tư hạ tầng. Do đó quy mô khu công nghiệp nên có diện tích từ 150ha trở lên.

Bà Nguyễn Thị Bích Liên, Tổng giám đốc Công ty CP WHA Industrial Zone Nghệ An cho rằng, dường như dự thảo sửa đổi Nghị định 82 còn có những quy định thắt chặt hơn so với quy định cũ.

Chẳng hạn, quy định “chấp thuận chủ trương đầu tư (đối với đất trồng lúa) tối đa không quá hạn mức 200ha đối với vùng đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long; 150ha đối với vùng Bắc Trung bộ, Duyên hải miền Trung và Đông Nam Bộ; 100ha đối với vùng Trung du, miền núi phía Bắc và Tây Nguyên" được cho là chưa phù hợp với Luật Đầu tư.

Cụ thể, danh mục các điều kiện đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư không có hạn chế về diện tích chuyển đổi đất trồng lúa theo mỗi giai đoạn của dự án đầu tư. Bên cạnh đó, việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa nước từ hai vụ trở lên với quy mô từ 500ha trở lên để thực hiện dự án đầu tư là có thể đượcchấp thuận, và thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án loại này là của Quốc hội.

Vì vậy, đại diện doanh nghiệp đến từ Thái Lan đề xuất sửa đổi Nghị định 82 theo hướng tăng quy mô dự án được cấp phép để giảm thủ tục nhiều lần cho nhà đầu tư. 

"Với quy định khu công nghiệp chỉ xung quanh 100ha như dự thảo thì rất khó đón đại bàng, có chăng chỉ là bồ câu, chim én. Cần xây hành lang pháp lý đủ rộng, xây tổ đủ chất lượng mới mong thu hút đại bàng", bà Liên nói.

Tạo điều kiện nâng chất lượng cuộc sống của người lao động

Ông Phạm Hồng Điệp, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Shinec, chủ đầu tư khu công nghiệp Nam Cầu Kiền cho biết, Nghị định 82 có những vướng mắc lớn trong quy định về tỷ lệ lấp đầy, ưu đãi cho khu công nghiệp sinh thái và phát triển đồng bộ nhà ở cho công nhân.

Do đó, ông Điệp đề xuất bỏ quy định về tỷ lệ lấp đầy tối thiểu 60%, có những tiêu chí cụ thể và đơn giản hoá thủ tục chứng nhận khu công nghiệp sinh thái, quy định rõ ràng các ưu đãi để thúc đẩy các khu công nghiệp cũ chuyển đổi mô hình sang khu công nghiệp sinh thái.

Ông Điệp cũng cho rằng Nghị định 82 là văn bản dưới luật nên cần có sự tích hợp sửa đổi Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch để khu công nghiệp có điều kiện xây dựng nhà ở cho công nhân, người lao động thu nhập thấp phù hợp với thực tiễn. 

Tổng giám đốc khu công nghiệp Nam Cầu Kiền nhận định, quy định nhà ở cho công nhân với định dạng 4 - 8 người/phòng không còn hợp lý. Cần phải cập nhật và xây dựng lại các tiêu chuẩn về đầu tư xây dựng nhà ở xã hội và nhà ở cho công nhân cho phù hợp với thực tiễn và xu hướng phát triển của xã hội, tránh trường hợp các dự án xây xong không bán được do không đáp ứng được nhu cầu của người lao động. 

Các doanh nghiệp cũng cho rằng, các cơ quan chính quyền địa phương cần có những chính sách đổi mới chương trình đào tạo, cách tiếp cận trong việc tổ chức đào tạo nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Ngoài ra, cần xây dựng kênh kết nối cung cầu lao động tại mỗi địa phương một cách hiệu quả thông qua việc tổ chức các chương trình ngày hội việc làm, các trung tâm xúc tiến giới thiệu việc làm, các trường đại học, cao đẳng để doanh nghiệp có thể tiếp cận nguồn lao động chất lượng.

Cần có cơ chế đột phá đầu tư khu công nghiệp

Ở một góc nhìn khác, theo ông Đoàn Duy Hưng - Tổng giám đốc Cổng thông tin bất động sản công nghiệp Việt Nam (IIP VIETNAM), việc xây dựng và ban hành một nghị định mới để thay thế Nghị định 82/2018/NĐ-CP ngày 22/5/2018 của Chính phủ về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Ban soạn thảo cần nghiên cứu đưa vào dự thảo nghị định các cơ chế chế đột phá đầu tư khu công nghiệp, nó sẽ là tiền đề cho việc thu hút mạnh mẽ những nhà đầu tư lớn và dự án chất lượng cao.

Với các tỉnh còn nhiều dư địa để phát triển khu công nghiệp, chính quyền nên quy hoạch, chủ động xúc tiến đầu tư hoặc khuyến khích và tạo các điều kiện thuận lợi nhất để các Nhà đầu tư có năng lực và kinh nghiệm đề xuất và quy hoạch các khu công nghiệp có quy mô đủ lớn, không những 1.000ha mà 5.000ha hoặc thậm chí 10.000ha hoặc hoặc lớn hơn, không những quy hoạch khu công nghiệp - đô thị - dịch vụ mà thậm chí có thể quy hoạch các "khu công nghiệp liên hợp", trong các khu công nghiệp liên hợp này có thể có các phân khu khu công nghiệp như khu công nghiệp - đô thị - dịch vụ, khu công nghiệp hỗ trợ, khu công nghiệp chuyên sâu, khu công nghiệp sinh thái, khu công nghiệp khoa học công nghệ, . . . và với các Nhà đầu tư có đủ năng lực và kinh nghiệm đầu tư các khu công nghiệp có quy mô lớn, chính quyền cần tạo những điều kiện thuận lợi nhất cho Nhà đầu tư trong các công tác hoàn thiện các thủ tục đầu tư, giải phóng mặt bằng, thậm chí chính quyền nên thành lập Ban chỉ đạo để tập trung hỗ trợ cho Nhà đầu tư triển khai một cách thuận lợi nhất các dự án khu công nghiệp có quy mô này.

Cũng theo ông Hưng, nếu cơ chế đột phá về đầu tư khu công nghiệp nêu trên được áp dụng, các tỉnh, thành phố có nhiều cơ hội để lựa chọn được các Nhà đầu tư có năng lực và kinh nghiệm đầu tư các khu công nghiệp trên thế giới và Việt Nam đến đầu tư và sẽ góp phần quan trọng vào việc thu hút đầu tư, đón các đại bàng hàng đầu thế giới về Việt Nam để Việt Nam luôn là điểm đến hàng đầu trong khu vực cho các Nhà đầu tư quốc tế.